به دنبال این تفاهم نامه میزان تأثیرگذاری بر رفاه اجتماعی و وضعیت اقتصادی مردم نیز چقدر است.

در واقع این پول هایی که قرار است آزاد شود باید به سفره مردم بیایند و هرچه امنیت اقتصادی، اجتماعی و رفاهی خانواده ها افزایش یابد به همان نسبت وضعیت روانی آنها هم بهتر می شود.ضمن اینکه هر چه رفاه اجتماعی،امنیت اجتماعی و تنگدستی در سطح جامعه گسترش یابد به تبع آن وضعیت روانی مردم هم آسیب خواهد دید.

با ایجاد شرایط کار، قاچاق، اعتیاد، طلاق و دزدی وسایرآسیب های اجتماعی نیز کاهش می یابند. برای ایجاد شرایط کار در کشور باید سرمایه ها در تولید به کار بسته شود و ما باید مسائل مان را با کشورهای دیگر حل کنیم.زیرا هر چقدر که جامعه به آرامش برسد با ورود سرمایه های خارجی بیشتر به ایران به ایجاد کار نیز کمک خواهد شد.

ما باید به تدریج نگاهمان را به نگاه نزدیک با کشورهای دیگر سوق دهیم نه نگاه فاصله ای.

در واقع رسانه ها باید آمار را از وضعیت قبل و بعد از این تفاهم منتشر کنند که آیا میزان تورم و طلاق و سایر مسائل ومشکلات کاهش یافته یا نه؟ همه این ها شاخص هایی است که از نظر یک روانشناس و روانپزشک نشان می دهد که جامعه به سلامت نزدیک شده یا نه؟

با توجه به استثنا نمودن توانایی­های موشکی جمهوری اسلامی ایران از بحث نظارت و کنترل، پیشرفت­های کشورمان در عرصه موشکی نه تنها متوقف نخواهد شد بلکه با شدت بیشتر ادامه خواهد یافت که موجب فراهم نمودن فرصت­های جدید نظامی برای کشور خواهد بود.
حفظ فناوری هسته ­ای صلح آمیز هسته­ای و تداوم روند توسعه و تقویت آن، با توجه به نقش و تأثیر این فناوری در سایر ابعاد نظامی متعارف، موجب رشد و توسعه توان نظامی متعارف ایران در بخش­های مختلف خواهد شد.
 توانایی جمهوری اسلامی ایران به حل بحران هسته­ای از طریق صلح آمیز و حفظ تمامی دستاوردهای خود در این حوزه، بدون تغییر شعارها و اهداف سیاست خارجی و روابط بین المللی خود، نه تنها از قدرت و پرستیژ کشورمان نکاسته بلکه موجب ارتقاء و افزایش آن و بویژه نوعی بازدارندگی برای جمهوری اسلامی ایران در برابر تهدیدهای خارجی شده و خواهد شد.
 توافق هسته­ ای، موجب تثبیت بیشتر کشور و تقویت امنیت و ثبات اجتماعی و سیاسی گشته و از این طریق نیز فرصت­های نظامی و امنیتی جدیدی را عاید کشور نموده است خنثی شدن پروژه­های ایران هراسی و امنیتی سازی جمهوری اسلامی ایران موجب فراغت خاطر بیشتر و امکان تقویت بخش­های دیگر نظامی مورد نیاز خواهد گشت.
امید است که این یادداشت کوتاه، توانسته باشد بخشی از فرصت­های پیش رو بعد از توافق هسته­ای را بیان کرده باشد. قطعا در دوران پسا تحریم، چالش های جدیدی نیز ایجاد شده که در آینده مورد بحث قرار خواهد گرفت.

این توافق در حوزه بهداشت،درمان و آموزش پزشکی، دارو و تجهیزات پزشکی تأثیر گذار خواهد بود و نخستین  چشم انداز آن از بین رفتن  جو روانی تحریم‌های حاکم بر حوزه تولید فناوری و صنعت دارویی کشور خواهد بود. درباره تأثیر مثبت توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5بر حوزه بهداشت و درمان شاید  کمتر سخن گفته شده است اما با گشایش به‌وجود آمده پس از توافق، زمینه‌های گسترده‌ای برای سرمایه گذاری و  تبادلات دارویی،تجهیزات پزشکی و توریسم سلامت فراهم خواهد شد. یکی از دستاوردهای توافق هسته‌ای که به حوزه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کمک می‌کند، بحث مربوط به همکاری‌های علمی و انجام پروژه‌های تحقیقاتی مشترک با شرکت‌های دانش بنیان کشورهای پیشرفته است. مدارک و شواهد مستند علمی  نشان می‌دهد که به دنبال محدودیت هایی در سایه سنگین تحریم‌ها  در همکاری‌های علمی ایجاد شد،همکاری‌های علمی کشورمان با کشورهای دیگر کاهش یافت تا جایی که ایرانی‌ها کمتر توانستند در مجامع بین‌المللی نقش ایفا کنند؛ همین کمرنگ شدن نقش ایران در انجام کارهای بالینی موجب شد کشور ما  در موضوع سلامت جهانی تأثیر گذاری بایسته را نداشته باشد، اگرچه در زمان تحریم‌ها بیشترین  همکاری‌های  علمی با امریکا و کشور‌های پیشرفته صورت گرفت و این نشان از سطح علمی قابل توجه کشور دارد اما با این حال، تعاملات کمتری  در این میان حاکم بود که با رفع تحریم‌ها و توافق هسته‌ای به عمل آمده، همکاری‌ها و تعاملات علمی گسترش پیدا می‌کند.دستاورد دوم توافق هسته ای، انتقال فناوری است. ما در زمینه  زیست فناوری و نانو و  حوزه سلامت دستاوردهای خوبی را کسب کرده ایم و در دنیا حرف‌های زیاد و خوبی برای گفتن داریم اما چنانچه بتوانیم به دنبال توافق هسته‌ای  با صاحبان فناوری و شرکت‌های دانش بنیان در غرب،شرکت‌های دانش بنیان مشترک  ایجاد کنیم اولاً، بازار وسیع تری را در اختیار خواهیم داشت؛ ثانیاً زودتر به قله فناوری دست پیدا خواهیم کرد؛ چرا که این نوع فناوری حاصل دو تیم مشترک است و از مزیت نسبی بیشتری برخوردار خواهد بود.امروز شاهدیم در حوزه سلامت کشور هندوستان در امریکا بازار دارویی دارد این در حالی است که کشور ما از نظر دارویی به جایگاهی دست پیدا کرده که شرکت‌های تولید دارو  ظرفیت خاصی دارند و چنانچه منعی برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی نداشته باشند نه تنها تبادل پول انجام می‌گیرد، بلکه بحث صنعت دارویی و تجهیزات پزشکی هم رشد پیدا خواهد کرد. در واقع با ایجاد ظرفیت بالای تولیدات دارویی،می توان روی صنعت دارویی کشور حساب ویژه‌ای باز کرد. دستاورد سوم توافق هسته‌ای در حوزه  بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و دارو، افزایش همکاری‌های آموزشی و علمی است، در واقع زمینه‌ای برای انتقال و تحصیل دانشجویان در خارج از کشور و دانشگاه‌های معتبر فراهم خواهد شد و بدین ترتیب می‌توانیم با کشورهای پیشرفته همکاری‌های علمی و آموزشی داشته باشیم.دستاورد آخر و البته مهم توافق هسته‌ای بحث توریسم سلامت است.بسیاری از ایرانیان مقیم امریکا به‌خاطر هزینه‌های پایین خدمات سلامت،کیفیت مناسب خدمات و  مهارت پزشکان داخل کشور به مراکز درمانی ایران مراجعه می‌کنند، این نشان می‌دهد با انجام توافق هسته‌ای و بهبود روابط بین‌الملل،کشور ما می‌تواند در زمینه توریسم سلامت نقش آفرینی کند، چرا که هنوز استفاده از  صنعت توریسم سلامت کشور تنها محدود به کشور‌های منطقه است و خدمات سلامت  ایران که با کیفیت و قیمت مناسب ارائه می‌شود، در کشور‌های دیگر هنوز مکشوف نشده است توافق هسته‌ای فرصتی است. تا توریسم سلامت تنها به کشورهای در حال توسعه محدود نشود و فرصت‌های بهتری را برای ارائه خدمات پزشکی کشور باز کند.در عین حال کشور ما این توانمندی را دارد که موضوعات آموزشی را در حوزه  پیشگیری و تشکیل شبکه‌های کنترل بیماری  و خدماتی که در قالب طرح تحول سلامت به مردم ارائه داده به کشور‌های دیگر بشناساند و در این زمینه نقش آفرینی و جایگاه واقعی خود را به دنیا  عرضه کند.خلاصه آنکه نخستین چشم انداز توافق هسته‌ای برداشته شدن جو روانی حاکم بر فضای علمی کشور است و بابت پذیرفته شدن مقالات شان ترسی به خود راه ندهند.پیش از آنکه  توافقنامه و ازبین رفتن تحریم‌ها  به شورای امنیت سازمان ملل ارسال شود  به خاطر برداشته شدن جو روانی حاکم بر جامعه،محققان و شرکت‌های دارویی با انگیزه بیشتری به تحقیق و پژوهش و تولید  روی می‌آورند. بدیهی است که شکسته شدن این جو روانی سنگین، از نخستین  آثار مشهود بیانیه پایانی وین خواهد بود.

تحریم های سال های اخیر علاوه بر اینکه نفس اقتصاد، دارو، تجارت و ...را به شماره انداخته بود از طرفی به جان وضعیت آموزشی و علمی کشور نیز افتاده بود. این تحریم ها که در گام اول مراودات علمی استادان ایرانی با خارجی را کاهش داد در ادامه مسیر به تصویب قانونی برای عدم پذیرش دانشجویان ایرانی در برخی رشته های خاص مانند رشته های هسته ای منجر شد. در همین حین نیز انتشارات علمی معروف از انتشار مقالات معتبر علمی ایرانی اجتناب می کردند.

توافق امروز، ورق را برگرداند، آنچه در یکی از بندهای توافقنامه گنجانده شده است خبر از برداشتن تحریم ها علیه آموزش دارد آن هم تحریم تحصیل دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته ای که جمله «لغو خواهد گردید»در انتهای آن آمده است.

تحریم ها از عدم صدور ویزا (روادید) برای محققان، دانشجویان و اساتید در برخی از رشته های دانشگاهی شروع شد. نفت، پتروشیمی، گاز طبیعی، انرژی هسته ای، مطالعات اتمی، مهندسی هسته ای و فیزیک اتمی در لیست رشته های تحریم شده قرار گرفتند. اما محدودیت ها تنها به این رشته ها محدود نشد و مقامات آمریکایی برخی از کورس های میان رشته ای را نیز هدف خود قرار داده و به دنبال اعمال فشار علیه آنان بودند.

بر این اساس دانشجویان رشته های مختلف و متعدد مدیریت و نیز کامپیوتر (رایانه) چنانچه دارای سابقه کار در حوزه های حساس ایران از جمله انرژی (هسته ای، نفت، گاز و پتروشیمی) بوده و یا قصد داشتند پس از فراغت از تحصیل در چنین مشاغلی مشغول به کار شوند، نمی توانستند در دانشگاه های مختلف ایالات متحده ادامه تحصیل دهند. یکی از این دانشگاه ها ماساچوست بود.

دانشگاه ماساچوست که یکی از معروف ترین تحریم ها علیه دانشجویان ایرانی را رقم زد، سال گذشته در بیانیه ای اعلام کرد با هدف رعایت کامل قوانین تحریم، که سه سال پیش علیه ایران تصویب شده است، از پذیرش شهروندان ایرانی در رشته های مهندسی و علوم پایه معذور است. یکی از قوانین تحریم، تحصیل ایرانیان در آمریکا در رشته هایی که در صنایع هسته ای و همچنین نفت و گاز و بطور کلی انرژی کاربرد داشته باشند را ممنوع کرده است.

توجیه این دانشگاه برای این تصمیم مطابقت با تحریم های ایالات متحده، به خصوص قانون "کاهش خطر ایران و حقوق بشر سوریه" مصوب سال 2012 بود. این قانون شهروندان ایرانی را از تحصیل در ایالات متحده در صورتی که تصمیم به ادامه کار در زمینه های هسته ای و موارد مرتبط با انر‍ژی این کشور را داشتند منع می کرد. بیانیه وزارت امنیت ملی در جولای 2013 به کسانی اشاره داشت که "به دنبال شرکت در تحصیلات تکمیلی به جهت آمادگی برای کسب موقعیت شغلی در نفت، گاز طبیعی، انرژی هسته ای، دانش هسته ای و رشته های مهندسی هسته ای ایران هستند."

تحریم مقالات، سقوط کیفیت علمی

اما تحریم ها تنها به عدم پذیرش دانشجو محدود نشد بلکه در ادامه روند تحریم علمی ایران از سوی کشورهای غربی انتشارات مهم علمی از انتشار مقالات ایرانی خودداری کردند، کاری که نتیجه ای جز کمیت گرا شدن فضای آموزشی، نتیجه ای دیگر نداشت؛ اغلب پژوهشگران مقالات خود را با کیفیتی پایین و در مجله هایی با همان کیفیت برای بالا رفتن تولید علم به چاپ می رساندند. درنتیجه جایگاه ایران همانطور که در تولید علم بالا رفت، در کیفیت پایین آمد. در زمینه ارجاع دانشمندان جهان به مقالات ایرانی به عنوان مصداق کیفیت مقالات علمی‌، در رتبه 36 دنیا و در جایگاه‌های پایین‌تر از کشورهایی همچون رژیم اشغالگر قدس، سنگاپور، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، مصر و ترکیه است.

یکی از انتشارات مهم جهانی که تحریمش دامن پژوهشگران ایرانی را گرفت، انتشارات هلندی الزویر‌، ناشر شمار بسیاری ‌از مجلات علمی معتبر بود که سردبیران، داوران و ویراستاران آمریکایی خود را از پذیرش مقاله‌های پژوهشگران ایرانی که در سازمان‌های دولتی کار می‌کردند، منع کرده بود.

گروه انتشاراتی «تیلور و فرانسیس» نیز که یکی از ناشران شناخته شده و مهم مجلات و کتب علمی است، از مجلات زیرمجموعه خود خواسته بود ضمن رعایت مقررات تحریمی ایران که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا وضع شده، از انتشار مقالات ایرانی خودداری کرد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا پیشتر با صدور حکمی، مقرر کرده بود که شهروندان این کشور باید از هرگونه رابطه با نویسندگانی که ‌مستقیم یا غیرمستقیم به «بخش‌های سیاسی و نهادهای دولتی ایران و یا هر نهادی که به هر شکلی وابسته به بانک مرکزی ایران است» خودداری کنند.

بازداشت و اخراج دانشجویان ایرانی از نروژ

اما در فروردین ۹۳ هم به دلیل تحریم ها، تعدادی از دانشجویان ایرانی از نروژ اخراج شدند. شبکه دو تلویزیون نروژ به نقل از پلیس امنیت این کشور از اخراج و تحقیق درباره 64 دانشجوی ایرانی مقطع دکترا و فوق لیسانس در این کشور خبر داد. طبق اخبار غیررسمی بعضی از این دانشجویان بازداشت شدند. به ادعای پلیس امنیت نروژ این دانشجویان برای تحصیل در رشته های مرتبط با تولید سلاح های کشتار جمعی به نروژ رفته بودند.

پلیس امنیت نروژ اعلام کرده بود یکی از دلایل مشکوک شدن به فعالیت های اینچنینی افزایش چشمگیر شمار دانشجویان ایرانی در رشته های فیزیک هسته ای، الکترونیک، متالورژی و مکانیک از سال گذشته تاکنون است. 

پس از این کار حتی به مذاکره ظریف با وزیر امور خارجه نروژ هم رسید. معصومه ابتکار هم در دیداری با وزیر امور خارجه نروژ،‌ از او درخواست کرد که تمهیدی برای مشکلات دانشجویان ایرانی در نروژ بیندیشند.  

کاهش ۵۰درصدی مراودات علمی

حوزه بهداشت و پزشکی نیز که از تحریم ها به خصوص مهم ترین آن یعنی تحریم دارویی در امان نمانده بود در مراودات علمی در این حوزه نیز با مشکلاتی مواجه شده بود؛ به طوری که به گفته وزیر بهداشت مراودات علمی استادان ایرانی با خارج ۵۰درصد کاهش پیدا کرده بود. سیدحسن هاشمی در این باره گفت: «این تحریم ها علاوه بر حوزه درمان و دارو، آسیب های جدی و مهمی را به حوزه پژوهش و آموزش پزشکی وارد کرد، بطوریکه مراودات علمی استادان ایرانی با خارج از کشور ۵۰ درصد کاهش یافت.»

هاشمی ادامه داد: «علاوه بر آن نتوانستیم به منابع الکترونیک علمی حوزه سلامت دسترسی مناسب و کاملی داشته باشیم و حتی در چند ماه گذشته با وجود اقدامات انجام شده و با اینکه پول هم در اختیار داشتیم، نتوانستیم به طور کامل امکان دسترسی دانشجویان و دانشمندان کشور را به منابع علمی بین المللی فراهم کنیم.» اما بعد از سال ها آرزوی دانشگاهیان محقق شد.»

همچنین در خردادماه امسال، خبری مبنی بر تحریم آموزشی علیه فارغ‌التحصیلان پزشكی ایرانی به ویژه در آمریكا در بسیاری از سایت‌های خبری منتشر شد و عامل مهمی در ایجاد واكنش‌های متعدد و موضع‌گیری‌های جدی در كشور شد و حتی در این زمینه اعلامیه‌ای نیز انتشار یافت.

در این اعلامیه آمده بود: كمیسیون آموزشی آمریكا روند تایید مدارک دانش‌آموخته‌گان رشته‌های پزشکی در ایران را متوقف کرده است، این کمیسیون دلیل توقف این روند را محدودیت‌هایی اعلام کرده که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی در وزارت دارایی آمریکا در ارتباط با با تحریم‌های ایران وضع کرده است.

هرچند این مشکل هم با مذاکره ظریف و کری برطرف شد و مدارک پزشکان ایرانی در آمریکا، تایید شد. 

دانشگاهیان که از آغاز انتخابات ریاست جمهوری از مهم ترین حامیان روحانی به شمار می رفتند و حمایت خود را از طریق بیانیه های مختلف به گوش رییس جمهوری رسانده بودند حالا و بعد از ۲سال پاسخ گرفتند. دولت روحانی با امضای توافق هسته ای بخش مهمی از موانع پیش روی آنها را کنار زده و فضا را برای مراودات علمی و تولید علم با کیفیت باز کرد.

محیط زیست ایران در سال های اخیر با هر حرکتی به سمت پیشرفت دیوار محکم تحریم ها را روبه روی خود دیده است. هرگاه حرف از آلودگی هوا شده پای صنایع سبز به میان آمده ، رفع کمبود آب و خشکسالی با روش های نوین آبیاری گره خورده است، بهبود وضعیت خاک کشور نیازمند در اختیار گذاشتن تجارب کشورهای پیشرفته بوده و در آخر محیط زیست شدیدا تحت تاثیر اقتصاد.

حالا با باز شدن گره هایی از روابط بین المللی ایران بدون شک وضعیت محیط زیست نیز رنگ تحول به خود خواهد گرفت تا از مراودات علمی و تجربه های زیست محیطی کشورهای پیشرفته بی نصیب نماند.

یکی از بخش هایی که با امضای توافقنامه هسته ای می توان به تغییر و تحول در وضعیت آن امیدوار بود بخش آب است. در وضعیت آب آنچه در حال حاضر ایران با آن دست و پنجه نرم می کند خشکسالی است. وضعیت بارندگی حکایت از آن دارد که میانگین بارندگی سالانه کشور حدود 250 میلیمتر است که این عدد کمتر از میانگین بارندگی آسیا و حدود یک سوم میانگین بارندگی سالانه جهان است؛ در همین حال سرانه آب جهان 7400 متر مكعب است که براساس تعریف وقتی سرانه آب در كشوری زیر 1700 متر مكعب در سال باشد آن كشور یا منطقه دچار تنش كم آبی و خشكی است از طرفی ۷۰درصد تالاب های کشور در وضعیت وخیم به سر برده و صفت خشک شده در کنارشان می آید.

همچنین بهره برداری از مخازن آب زیر زمینی کشور از حدود ۰.۱ میلیارد متر مکعب در دهه ۴۰ به بیش از ۱۱۰میلیارد مترمکعب تا سال ۱۳۹۳ رسیده است به طوری که در حال حاضر منابع آب زیر زمینی کشور به دلیل برداشت بیش از حد از چاه های غیر مجاز و اضافه برداشت های چاه های مجاز همراه با وقوع خشکسالی های سال های اخیر به وضعیت بحرانی رسیده است. چاه هایی که تامین کننده ۵۵درصد از منابع آبی کشور نیز هستند.

اما از آبی که در بخش های مختلف به مصرف می رسد کشاورزی سهم عمده ای از مصرف آب را به خود اختصاص می دهد. در این راستا امروزه به كار گیری فن آوری های نانو و موثر در اصلاح الگوی آب با توجه به خشکسالی وسیع در ایران تاثیر بسزایی خواهد داشت که استفاده از تجربیات کشورهایی که در حوزه فناوری های نوین آبیاری صاحب سبک هستند گام بلندی در جهت کمک به محیط زیست است تا در کنار آن تولید محصولات ارگانیک برای کشاورزی سالم تر نیز مدنظر قرار گیرد.همچنین شیرین سازی آب و رفع آلودگی منابع آب از دیگر راهکارهای مهم برای تامین آب در کشور است که به دستگاه های پیشرفته و به روز کشورهای خارجی نیاز دارد.

۱۱استان کشور صدها نقطه آلوده در خاک دارند

از طرف دیگر خاک به عنوان منبع تجدید ناپذیر در معرض تهدیدی جدی قرار دارد. فرسایش خاک یکی از تهدید های جدی است که از دست رفتن آب و خاک را در پی دارد. همچنین آلودگی خاک از مهم ترین تهدیدهای محیط زیست به شمار می رود. براساس مطالعات اولیه انجام شده و نیز طرح تهیه اطلس آلاینده های خاک در 11 استان کشور بیش از صدها نقطه آلوده در خاک های کشور وجود داشته که به آلاینده های مختلف از جمله فلزات سنگین، آلاینده های نفتی، سموم و ... آلوده بوده و محیط زیست و سلامت مردم را به شدت تهدید می کند که رفع آلودگی ها علاوه بر زمان طولانی هزینه گزافی را هم طلب می کند. فرسایش خاک کشور در سال 1355 معادل یک میلیارد تن بوده که ده سال بعد به 5/1 میلیارد تن و در سال 1375 به 5/2 میلیارد تن افزایش یافته است.

در حال حاضر، میزان فرسایش خاک در ایران، حدود 7/16 تن در هکتار است که با شاخص جهانی پنج تا شش تن در هکتار، فاصله بسیار زیادی دارد. با این روند، فرسایش خاک کشور در سال 1390 به 6/4 میلیارد تن رسیده است. تا ایران جزو یکی از هفت کشور آسیایی باشد که بیشترین میزان هدررفت خاک را دارد.

از بین رفتن دشت ها و جنگل ها و فعالیت هایی مانند سد سازی های بی رویه عوامل اصلی فرسایش خاک هستند. یکی از اثرات تحریم که در این مقوله نمود داشت افزایش قیمت حامل های انرژی بود که به استفاده از چوب درختان بلوط در منطقه زاگرس جهت تأمین انرژی منجر شد.اهمیت زاگرس از آن جهت است که منشاء 40 درصد از منابع آب شیرین ایران و رودهای بسیار و همچنین رویشگاه بلوط است که نتیجه ای جز فرسایش خاک در بر ندارد. از طرفی دیگر محدودیت در تأمین نهاده های وارداتی بویژه ذرت، انواع کنجاله ، جو و... باعث فشار بر مراتع، عرصه های جنگلی و محیط زیست برای تأمین علوفه دام و در نتیجه آن تخریب مراتع و جنگل ها و محیط زیست، کاهش کمی و کیفی پوشش گیاهی، فرسایش خاک و رسوب ،کاهش ذخایر آب زیرزمینی نیز شده است. همچنین عدم امکان ورود سموم کشاورزی به اندازه و کیفیت مطلوب نتیجه ای جز آلودگی خاک و مواد غذایی نداشته است.

کاهش آلودگی به کمک فناوری نانو

آلودگی هوا به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی برجسته اغلب کلانشهرها در دو سال اخیر بهبود نسبی داشته است. تعداد روزهای سالم افزایش داشته و به تبع روزهای ناسالم روند نزولی داشته است. بنزین پتروشیمی از چرخه سوخت کشور حذف شد و سوخت یورو 4 جایگزین شد. از موفقیت های دیگر استاندارد سازی خودروها بود. علاوه بر استاندارد یورو 4 ساماندهی سوخت دیزل مربوط به گازوییل نیز نقش موثری در کاهش آلودگی هوا داشت. اما آنچه دوباره نگاه ها را به آلودگی هوا برمی گرداند وجود صنایع و کارخانه های آلاینده که نیاز به سبز شدن و ارتقای استانداردها دارند. صنایع سبز صنایعی هستند که در طول عمر خود کمترین پیامد را نسبت به محیط زیست دارند و فرایندها و محصولات با توجه به محیط زیست طراحی تولید و توزیع می شود.

معصومه ابتکار رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در پیام اینستاگرامی خود به دنبال توافق هسته ای اظهار امیدواری کرد: امکان حضور صنایع و فناوری های سبز برای حل مشکلات محیط زیستی کشور تسهیل شده و امید می رود فشار از روی منابع طبیعی برداشته شود. چنانچه این تفاهم می تواند زمینه را برای همکاری بیشتر با کشورهای صنعتی که صاحب استانداردها و تجربیات زیست محیطی ارزشمندی هستند فراهم کند. به ویژه برای ارتقای استانداردها در صنایع سنگین و نیز صنایع نفت و گاز که به کاهش میزان گازهای گلخانه ای کمک می کند.

نتایج بررسی های اخیر نشان می دهد که فناوری نانو می تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا بیش از ۲% در حال حاضر و بیش ۲۰% تا سال ۲۰۵۰ کاهش دهد. افزودنیهای نانوذره‌ای نشان داده‌اند که می توانند راندمان سوخت موتورهای دیزلی را تا تقریباً ۵% افزایش دهند، در نتیجه انتشار CO2 در انگلستان ۲ تا ۳ میلیون تن در سال کاهش می یابد. گازهای گلخانه ای که به معضلی جدی برای آلودگی و گرمایش زمین تبدیل شده اند حالا فناوری های نوین به کمک حل آنها آمده اند که با از بین رفتن تحریم ها امکان استفاده از آنها در ایران نیز فراهم خواهد شد. در بسیاری از صنایع و فرآیندهای تولیدی ، سیستم های کنترل آلودگی و تجهیزات مورد نیاز که عمدتاً از تولیدات کشورهای پیشرفته و تامین آنها با هزینه بسیار بالا همراه است مشکل زا شده است درصورتی که نیمی از صنایع کشور نیاز به استفاده از سیستم های کنترلی نوین دارند.

زنده کردن حیات وحش با رونق گردشگری

حیات وحش محیط زیست نیز از قاعده تحریم ها مستثنا نبود. از جمعیت حیات وحش ایران حدود 76 گونه از رده‌های جانوری کشورمان در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) قرار دارد و از گونه‌هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده و در کمتر از یک قرن گذشته منقرض شده اند و اگر برای حفاظت گونه‌های ارزشمند و در خطر انقراض مثل گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد و... اقدامات موثر انجام نشود باید نام آنها را در لیست منقرض شده ها جست و جو کرد.

در این میان 19 گونه از پستانداران، 25 گونه از پرندگان، 16 گونه از خزندگان، 4 گونه از دوزیستان و 10 گونه از ماهیان آب های داخلی کشور در سال 2014 میلادی به عنوان گونه های مهره دار در معرض تهدید در لیست سرخIUCN قرار دارند. باز شدن روابط می تواند در انتقال گونه های جانوری بین ایران و کشورهای مختلف و زادو ولد جانوران در مکان های مناسب اقدام کند. همچنین با گسترش گردشگری حیات وحش می توان از تجارب کشورهای پیشرفته در این زمینه استفاده کرد. همچنین با استفاده از فناوری های نوین جمع آوری داده در مورد گونه های در خطر انقراض را راحت تر می کند.

آموزش‌عالی پس از تحریم‌ها چه تغییری می‌کند؟/ خبر خوش توافق هسته‌ای برای دانشگاهیان

طهورا شهبازی: تحریم های سال های اخیر علاوه بر اینکه نفس اقتصاد، دارو، تجارت و ...را به شماره انداخته بود از طرفی به جان وضعیت آموزشی و علمی کشور نیز افتاده بود. این تحریم ها که در گام اول مراودات علمی استادان ایرانی با خارجی را کاهش داد در ادامه مسیر به تصویب قانونی برای عدم پذیرش دانشجویان ایرانی در برخی رشته های خاص مانند رشته های هسته ای منجر شد. در همین حین نیز انتشارات علمی معروف از انتشار مقالات معتبر علمی ایرانی اجتناب می کردند.

توافق امروز، ورق را برگرداند، آنچه در یکی از بندهای توافقنامه گنجانده شده است خبر از برداشتن تحریم ها علیه آموزش دارد آن هم تحریم تحصیل دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته ای که جمله «لغو خواهد گردید»در انتهای آن آمده است.

تحریم ها از عدم صدور ویزا (روادید) برای محققان، دانشجویان و اساتید در برخی از رشته های دانشگاهی شروع شد. نفت، پتروشیمی، گاز طبیعی، انرژی هسته ای، مطالعات اتمی، مهندسی هسته ای و فیزیک اتمی در لیست رشته های تحریم شده قرار گرفتند. اما محدودیت ها تنها به این رشته ها محدود نشد و مقامات آمریکایی برخی از کورس های میان رشته ای را نیز هدف خود قرار داده و به دنبال اعمال فشار علیه آنان بودند.

بر این اساس دانشجویان رشته های مختلف و متعدد مدیریت و نیز کامپیوتر (رایانه) چنانچه دارای سابقه کار در حوزه های حساس ایران از جمله انرژی (هسته ای، نفت، گاز و پتروشیمی) بوده و یا قصد داشتند پس از فراغت از تحصیل در چنین مشاغلی مشغول به کار شوند، نمی توانستند در دانشگاه های مختلف ایالات متحده ادامه تحصیل دهند. یکی از این دانشگاه ها ماساچوست بود.

دانشگاه ماساچوست که یکی از معروف ترین تحریم ها علیه دانشجویان ایرانی را رقم زد، سال گذشته در بیانیه ای اعلام کرد با هدف رعایت کامل قوانین تحریم، که سه سال پیش علیه ایران تصویب شده است، از پذیرش شهروندان ایرانی در رشته های مهندسی و علوم پایه معذور است. یکی از قوانین تحریم، تحصیل ایرانیان در آمریکا در رشته هایی که در صنایع هسته ای و همچنین نفت و گاز و بطور کلی انرژی کاربرد داشته باشند را ممنوع کرده است.

توجیه این دانشگاه برای این تصمیم مطابقت با تحریم های ایالات متحده، به خصوص قانون "کاهش خطر ایران و حقوق بشر سوریه" مصوب سال 2012 بود. این قانون شهروندان ایرانی را از تحصیل در ایالات متحده در صورتی که تصمیم به ادامه کار در زمینه های هسته ای و موارد مرتبط با انر‍ژی این کشور را داشتند منع می کرد. بیانیه وزارت امنیت ملی در جولای 2013 به کسانی اشاره داشت که "به دنبال شرکت در تحصیلات تکمیلی به جهت آمادگی برای کسب موقعیت شغلی در نفت، گاز طبیعی، انرژی هسته ای، دانش هسته ای و رشته های مهندسی هسته ای ایران هستند."

تحریم مقالات، سقوط کیفیت علمی

اما تحریم ها تنها به عدم پذیرش دانشجو محدود نشد بلکه در ادامه روند تحریم علمی ایران از سوی کشورهای غربی انتشارات مهم علمی از انتشار مقالات ایرانی خودداری کردند، کاری که نتیجه ای جز کمیت گرا شدن فضای آموزشی، نتیجه ای دیگر نداشت؛ اغلب پژوهشگران مقالات خود را با کیفیتی پایین و در مجله هایی با همان کیفیت برای بالا رفتن تولید علم به چاپ می رساندند. درنتیجه جایگاه ایران همانطور که در تولید علم بالا رفت، در کیفیت پایین آمد. در زمینه ارجاع دانشمندان جهان به مقالات ایرانی به عنوان مصداق کیفیت مقالات علمی‌، در رتبه 36 دنیا و در جایگاه‌های پایین‌تر از کشورهایی همچون رژیم اشغالگر قدس، سنگاپور، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، مصر و ترکیه است.

یکی از انتشارات مهم جهانی که تحریمش دامن پژوهشگران ایرانی را گرفت، انتشارات هلندی الزویر‌، ناشر شمار بسیاری ‌از مجلات علمی معتبر بود که سردبیران، داوران و ویراستاران آمریکایی خود را از پذیرش مقاله‌های پژوهشگران ایرانی که در سازمان‌های دولتی کار می‌کردند، منع کرده بود.

گروه انتشاراتی «تیلور و فرانسیس» نیز که یکی از ناشران شناخته شده و مهم مجلات و کتب علمی است، از مجلات زیرمجموعه خود خواسته بود ضمن رعایت مقررات تحریمی ایران که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا وضع شده، از انتشار مقالات ایرانی خودداری کرد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا پیشتر با صدور حکمی، مقرر کرده بود که شهروندان این کشور باید از هرگونه رابطه با نویسندگانی که ‌مستقیم یا غیرمستقیم به «بخش‌های سیاسی و نهادهای دولتی ایران و یا هر نهادی که به هر شکلی وابسته به بانک مرکزی ایران است» خودداری کنند.

بازداشت و اخراج دانشجویان ایرانی از نروژ

اما در فروردین ۹۳ هم به دلیل تحریم ها، تعدادی از دانشجویان ایرانی از نروژ اخراج شدند. شبکه دو تلویزیون نروژ به نقل از پلیس امنیت این کشور از اخراج و تحقیق درباره 64 دانشجوی ایرانی مقطع دکترا و فوق لیسانس در این کشور خبر داد. طبق اخبار غیررسمی بعضی از این دانشجویان بازداشت شدند. به ادعای پلیس امنیت نروژ این دانشجویان برای تحصیل در رشته های مرتبط با تولید سلاح های کشتار جمعی به نروژ رفته بودند.

پلیس امنیت نروژ اعلام کرده بود یکی از دلایل مشکوک شدن به فعالیت های اینچنینی افزایش چشمگیر شمار دانشجویان ایرانی در رشته های فیزیک هسته ای، الکترونیک، متالورژی و مکانیک از سال گذشته تاکنون است. 

پس از این کار حتی به مذاکره ظریف با وزیر امور خارجه نروژ هم رسید. معصومه ابتکار هم در دیداری با وزیر امور خارجه نروژ،‌ از او درخواست کرد که تمهیدی برای مشکلات دانشجویان ایرانی در نروژ بیندیشند.  

کاهش ۵۰درصدی مراودات علمی

حوزه بهداشت و پزشکی نیز که از تحریم ها به خصوص مهم ترین آن یعنی تحریم دارویی در امان نمانده بود در مراودات علمی در این حوزه نیز با مشکلاتی مواجه شده بود؛ به طوری که به گفته وزیر بهداشت مراودات علمی استادان ایرانی با خارج ۵۰درصد کاهش پیدا کرده بود. سیدحسن هاشمی در این باره گفت: «این تحریم ها علاوه بر حوزه درمان و دارو، آسیب های جدی و مهمی را به حوزه پژوهش و آموزش پزشکی وارد کرد، بطوریکه مراودات علمی استادان ایرانی با خارج از کشور ۵۰ درصد کاهش یافت.»

هاشمی ادامه داد: «علاوه بر آن نتوانستیم به منابع الکترونیک علمی حوزه سلامت دسترسی مناسب و کاملی داشته باشیم و حتی در چند ماه گذشته با وجود اقدامات انجام شده و با اینکه پول هم در اختیار داشتیم، نتوانستیم به طور کامل امکان دسترسی دانشجویان و دانشمندان کشور را به منابع علمی بین المللی فراهم کنیم.» اما بعد از سال ها آرزوی دانشگاهیان محقق شد.»

همچنین در خردادماه امسال، خبری مبنی بر تحریم آموزشی علیه فارغ‌التحصیلان پزشكی ایرانی به ویژه در آمریكا در بسیاری از سایت‌های خبری منتشر شد و عامل مهمی در ایجاد واكنش‌های متعدد و موضع‌گیری‌های جدی در كشور شد و حتی در این زمینه اعلامیه‌ای نیز انتشار یافت.

در این اعلامیه آمده بود: كمیسیون آموزشی آمریكا روند تایید مدارک دانش‌آموخته‌گان رشته‌های پزشکی در ایران را متوقف کرده است، این کمیسیون دلیل توقف این روند را محدودیت‌هایی اعلام کرده که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی در وزارت دارایی آمریکا در ارتباط با با تحریم‌های ایران وضع کرده است.

هرچند این مشکل هم با مذاکره ظریف و کری برطرف شد و مدارک پزشکان ایرانی در آمریکا، تایید شد. 

دانشگاهیان که از آغاز انتخابات ریاست جمهوری از مهم ترین حامیان روحانی به شمار می رفتند و حمایت خود را از طریق بیانیه های مختلف به گوش رییس جمهوری رسانده بودند حالا و بعد از ۲سال پاسخ گرفتند. دولت روحانی با امضای توافق هسته ای بخش مهمی از موانع پیش روی آنها را کنار زده و فضا را برای مراودات علمی و تولید علم با کیفیت باز کرد.

نگاهی به پیشرفت های هسته ای ایران

از آغاز برنامه هسته ای کشورمان در سال ۱۳۸۱ شش سال می گذرد. در این مدت منحنی رشد و توسعه فناوری هسته ای ایران سیر صعودی داشته است به گونه ای که جمهوری اسلامی ایران در جمع چند کشور معدود باشگاه هسته ای جهان قرار می گیرد. آنچه امروز برای مردم و مسئولان کشور مسلم است، این است که با وجود فشار های بین المللی و صدور سه قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران نباید از تحقق اهداف ملی در مسیر اتمی شدن لحظه ای عقب ماند.

نگاهی به آخرین پیشرفت های هسته ای کشورمان و چشم انداز روشن فن آوری هسته ای به عنوان محوری ترین فناوری دنیای آینده هدف این نوشته است.

نگاهی,به,پیشرفت,هسته,ایران,ایران,نگاهی به پیشرفت های هسته ای ایران,عنوان,وجود,مسیر,هسته ای جهان قرار می گیرد,چشم,مسیر اتمی شدن لحظه,سال,آغاز برنامه هسته ای کشورمان,آغاز برنامه هسته ای کشورمان در سال,عنوان محوری ترین فناوری دنیای آینده هدف,نگاه,عنوان,وجود

● ضرورت دستیابی به فناوری هسته ای

بدون شک تکنولوژی هسته ای در دنیای امروز که به مرز پایانی انرژی های دست نیافتنی و فسیلی مثل نفت و ... نزدیک می شود، از زیر بنایی ترین فن آوری های هزاره سوم محسوب می شود . پیش بینی بحران انرژی و سوخت در دهه های آینده و میدان وسیع کاربرد دانش هسته ای در تمام علوم روز (پزشکی ، کشاورزی ، مهندسی ساخت و ..) از جمله دلایلی است که ضرورت سرمایه گذاری بر تحقیقات گسترده هسته ای را برای کشورها چند برابر و توجیه پذیر می نماید. از همین روی نگاهی به تکاپوی منطقه ای و بین المللی نشان می دهد که خیلی از کشورها این ضرورت را درک کرده و گامهای عملی را در تجهیز و دستیابی به این فن آوری پاک آغاز کرده اند. به طوری که در بین کشورهای توسعه یافته غربی که روند هسته ای شدن خود را از سالهای پیش شروع کرده اند، برای سرمایه گذاری در کشورهای غیر برخوردار از دانش و فناوری هسته ای مسابقه ای نفس گیر شروع شده است. وجود زیر ساخت های مناسب برای پیشرفت تکنولوژی هسته ای در داخل ایران نیز از مزیت هایی بود که علاوه بر نیاز کشور مسئولان را تشویق به تمرکز بر این زمینه علمی می کرد.

از این روی جمهوری اسلامی به رغم تمام سختی ها و کارشکنی ها بویژه در بعد سیاسی از سوی غرب و دیگر محدودیت ها در ابعاد مختلف هسته ای اعم از سخت افزاری و ساخت تاسیسات ساختمانی، ابزاری و تکنولوژیک و هم از حیث نرم افزاری و کشف قوانین علمی جدید هسته ای به موفقیت ها و پیشرفت های قابل توجهی رسیده است که درصورت تداوم آگاهانه این مسیر پیش بینی می شود ایران زودتر از برنامه چشم انداز ۲۰ ساله در عرصه فناوری های هسته ای به مقام اول منطقه ای دست پیدا نماید.

● پیشرفت های هسته ای

برخی از موفقیت ها و پیشرفت های جمهوری اسلامی ایران در زمینه فن آوری هسته ای در چند ماه اخیر عبارتند از:

۱) ایران به لحاظ زمان بندی در دستیابی به تولید ۶ UF در رتبه هشتم کشورهای جهان که دارنده این فناوری هستند، قرار گرفته است و از نظر میزان تولید آن در دنیا هفتمین کشور است.

۲) جمهوری اسلامی از حیث دانش غنی سازی اورانیوم در بعد صنعتی پنجمین کشور دنیاست که به این صنعت فوق العاده پیچیده و فنی دست پیدا کرده است. دستیابی به مراحل پیچیده و تخصصی صنعت هسته ای از جمله تاسیسات UCF و غنی سازی اورانیوم باعث تحول و پیشرفت در صنایع و دانش های مرتبط با دانش هسته ای از جمله مکانیک برای ساختن دستگاههای سانتریفیوژ ، الکترونیک، رایانه و ... نیز شده است.

۳) نیروگاه اتمی بوشهر پیشرفت قابل توجهی کرده است به طوری که توسعه و پیشرفت آن در چند ماه اخیر که نوعی با حضور و مدیریت فنی و علمی خود ایرانی ها صورت گرفته، به مراتب بیش از چند سال گذشته است که پروژه در اختیار روسیه بوده است.

۴) راه اندازی و در دست تکمیل بودن مجتمع آب سنگین و راکتور ۴۰ مگاواتی کنار آن در اراک از دیگر پیشرفت های هسته ای جمهوری اسلامی محسوب می شود.

۵) در آینده ای نزدیک بنا به قول رییس سازمان انرژی اتمی کشور، تولید پودر(۲U ) برای تولید قرص های سوخت آغاز و به بهره برداری می رسد. قرص های سوخت تولید شده از طریق میله های سوخت آماده بارگذاری در راکتور تحقیقاتی خواهد شد.

۶) دانشمندان هسته ای کشور در مجتمع غنی سازی نطنز نوآوری هایی از جمله تولید زیرکونیوم و میله های سوخت با دقت بالا را ارائه کرده اند که در صورت دستیابی به آلیاژ لازم علاوه بر بهره گیری در سوخت هسته ای ، در صنایع دیگر نیز قابلیت استفاده خواهد داشت.

۷) طراحی و ساخت راکتور ۳۶۰ مگاواتی در دارخوین به دست متخصصان داخلی و تلاش برای تکمیل حلقه آخر چرخه سوخت هسته ای، یعنی پسماندداری از دیگر عرصه های بروز و ظهور استعداد ایرانی است. بدون عملیات پسماندداری امکان فعالیت کامل و سالم وجود ندارد.

۸) بهره برداری موفقیت آمیز از نخستین راکتور مولد پلاسمای کانونی در دانشکده مهندسی هسته ای و فیزیک دانشگاه امیر کبیر از دیگر پیشرفت های هسته ای کشور است که قابلیت های عملکردی ویژه ای را در اختیار صنایع هسته ای کشورمان می گذارد. این طرح در قالب یک پروژه دوره دکتری مهندسی هسته ای و با استفاده از ظرفیت های علمی متخصصان فناوری پلاسمای پالسی توان بالا در کشور در بازه زمانی حدود چهار سال به انجام رسیده است. دستگاه پلاسمای کانونی که جدیدترین محصول هسته ای تولید داخل است، با محصور سازی مغناطیسی پلاسما و ایجاد فرآیند پینچ چگال به واکنش های گداخت هسته ای و همجوشی هسته ای سبک از قبیل هیدروژن و ایزوتوپ هایش منجر می شود. به اعتقاد استاد مهندسی هسته ای دانشگاه امیر کبیر این سیستم پس از راکتورهای شکافت هسته ای دومین مولد پر شدت باریکه نوترون است. از دستاوردهای این قبیل پیشرفت های هسته ای داخلی تشویق و تداوم برنامه ریزی برای گشودن افق های جدید علمی است. از این روی پس از نصب و راه اندازی موفقیت آمیز این دستگاه، تحقیقاتی نیز در زمینه های مختلف مطالعات نظری دینامیک پلاسمای چگال،بررسی تجربی طیف های نوترون و اشعه ایکس نرم و سخت ، بر هم کنش پلاسمای چگال با سطوح مختلف، تصویر برداری های حاصل از تابش های پر انرژی این دستگاه توسط تیم هایی از دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در این دانشگاه و مراکز علمی و تحقیقی مرتبط آغاز شده است که به نوبه خود می تواند تحول و انقلابی علمی در عرصه های مختلف صنایع کشور ایجاد نماید. زیرا صنعت هسته ای از جمله صنایع بزرگ و مادر محسوب می شود که موجب شکوفایی دیگر صنایع نیز می گردد. همه تخصص ها از شیمی گرفته تا متالوژی و مواد، مکانیک ، برق، الکترونیک ، کامپیوتر، فیزیک، شیمی و عمران و مهندسی های دیگر در آن وجود دارد.

۹) استفاده از فناوری هسته ای در پزشکی موجب شکوفایی این رشته گردیده است. به طوری که امروزه از طریق استفاده از محصولات هسته ای در پزشکی مثل پرتو درمانی، رادیو داروها، و رادیو ایزوتوپ ها بسیاری از بیماری های ناعلاج و صعب العلاج به راحتی درمان می شود. به عنوان مثال از طریق پرتو درمانی علاوه بر ضد عفونی پایدار تجهیزات پزشکی، شناسایی انواع و اقسام بیماری های سرطانی در اعماق بدن میسر شده است. پوکی استخوان و ناراحتی های قلبی توسط رادیو ایزوتوپ ها بسیار ساده شناسایی و درمان می شوند. رادیو ایزوتوپ ها در راکتورهای هسته ای با استفاده از اورانیوم بدست می آید.

۱۰) تولید رادیو داروی تکنسیوم ۹۹ و ید ۱۳۱: رادیو ایزوتوپ ها که در فرایند کار راکتورهای هسته ای با اورانیوم تولید می شوند، چنان بهره ای به علم پزشکی رسانده اند که امروزه پزشکی هسته ای یک شاخه بزرگ از علم پزشکی شده است. یکی از مهمترین رادیو داروهایی که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و تا ۸۵ درصد بیماری های سرطانی، پوکی استخوان و امراض قلبی بوسیله آن شناخته می شود، رادیو داروی ارزشمند تکنسیوم ۹۹ می باشد. در حال حاضر روزانه ۴۰ تا ۵۰ هزار بیمار در دنیا از آن استفاده می نمایند. در ایران نیز هفته ای ده هزار نفر به مراکز پزشکی هسته ای برای استفاده از آن مراجعه می نمایند. این دارو چند ماهی است در پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران به تولید انبوه رسیده و از خروج میلیون ها دلار ارز کشور جلوگیری کرده است. ید۱۳۱ نیز که برای درمان تیرویید به کار می آید به تولید انبوه رسیده است. رادیو داروهای دیگری مثل گالیم ۶۷ و تالیم ۲۰۱ نیز در ایران در حال تولید و تحقیقات بیشتر بر روی آنهاست.

۱۱) استفاده از فناوری هسته ای در کشاورزی و صنعت: از فرآورده های صنعت هسته ای در مباحث کشاورزی بویژه آفت زدایی و ضد عفونی و نگهداری مواد غذایی و انوع بذر بسیار استفاده می شود. از طریق پرتو دهی مواد غذایی ، کیفیت نگهداری و کمیت تولیدی آنها را افزایش می دهند و در صنایع دیگر نیز با استفاده از رادیو ایزوتوپ ها بسیاری از امور مربوط به صنایع مثل شناسایی و ترمیم سوراخ های لوله های انتقال نفت و گاز استفاده می شود.

۱۲) راه اندازی و افتتاح دومین کارخانه تولید کیک زرد در کشور تا پایان سال به بهره برداری می رسد. به گفته معاون سوخت سازمان انرژی اتمی ظرفیت تولید اکسید اورانیوم در این کارخانه ۷۰ تن در سال خواهد بود که با راه اندازی این کارخانه نیاز کشور به این محصول بر طرف می شود.

۱۳) تاکنون به همت دانشمندان و مهندسان سازمان انرژی اتمی نزدیک به یک سوم خاک جمهوری اسلامی ایران از طریق پرتوهای رادیو اکتیو جهت کشف معادن اورانیوم مورد شناسایی قرار گرفته است. طبق اعلام مسئولان به زودی با بررسی بقیه خاک کشور، نقشه ای جامع از معادن اورانیوم کشور شناسایی و طراحی خواهدشد.

۱۴) دستیابی ایران به نسل جدیدی از سانتریفیوژهای هسته ای در نطنز که از طرف رییس جمهور در روز جشن ملی فناوری هسته ای اعلام شده، به دقت و سرعت در حال پیگیری است.

این دستگاه از نسل همان سانتریفیوژهای سه هزار تایی قبلی است که ظرفیت بازدهی و سرعت آن به ۵ برابر قبلی ها ارتقاء یافته است. همچنین مطالعاتی بر روی نسل های۲ IR سانتریفیوژها در حال انجام است. مرور بر فعالیت های درخشان گذشته و برنامه های در دست اجرای دانشمندان هسته ای کشور نوید بخش چشم اندازی درخشان از فعالیت های هسته ای کشور را نشان می دهد و از این روی با توجه به شرایط سیاسی و بین المللی پرونده دستیابی به آن از پیروزی در صنعت نفت مهمتر است.
  

دیپلماسی ایرانی: ایران انتظار دارد بعد از رسیدن به توافق نهایی با قدرت های بزرگ بر سر برنامه هسته ای اش بتواند جهشی بزرگ در اقتصاد خود را شاهد باشد. اگر چه فقط فایده های اقتصادی توافق، ایران را بر آن نداشته که پشت میز مذاکره با غرب بنشیند و به فکر حل نهایی پرونده هسته ای اش با غرب بیفتد.

به گزارش روزنامه الحیات، چاپ لبنان، ایران و گروه 1+5 در حالی در لوزان سوئیس میز مذاکره را ترک کردند که هنوز سوال های بسیاری برای پایان دادن به روند مذاکرات باقی مانده است، از جمله بر سر تحریم های غرب علیه ایران که می تواند بر انگیزه ایران برای ادامه مذاکرات تاثیر مستقیم بگذارد.

کاملا روشن است که تمامی تحریم های اقتصادی و مالی ظرف یک سال آینده بعد از پایان زمان تعیین شده برای اجرای توافق نهایی رفع خواهند شد و این مساله فرصت های بسیاری را در اختیار اقتصاد ایران می گذارد تا بتواند جهشی بزرگ را در اقتصاد خود تجربه کند.

تشدید تحریم ها علیه اقتصاد ایران که از سال 2012 اعمال شدند، اقتصاد ایران را وارد رکود شدید کرد که با آغاز مذاکرات جدی ایران با 1+5 به تدریج از شدت این رکود کاسته شد. اما بعد از آن کاهش قیمت نفت آغاز شد که مشکلات دیگری را برای اقتصاد ایران به وجود آورد به گونه ای که بسیاری از کارشناسان و افراد خوش بین به آینده اقتصاد ایران به ویژه صاحبان شرکت های بزرگ غربی مشتاق به سرمایه گذاری در این کشور را با تردید مواجه کرد.

جان کری، وزیر امور خارجه امریکا گفته است که انتظار می رود که فرایند لغو تحریم ها چهار ماه بعد از پایان توافق نهایی با ایران آغاز شود اما سرعت لغو تحریم ها مستلزم پایبندی ایران به توافق نهایی است که قرار است آژانس بین المللی انرژی اتمی ناظر به این پایبندی باشد. در این صورت اتحادیه اروپا فورا تحریم های اقتصادی و انرژی و بانکی خود را علیه ایران لغو خواهد کرد و تعلیق عضویت ایران در شبکه جهانی سویفت را نیز متوقف خواهد کرد. ایالات متحده نیز تحریم های اعمال شده علیه شرکت های امریکایی یا بین المللی که روابط اقتصادی و مالی با شرکت های ایرانی دارند از جمله بانک مرکزی را لغو خواهد کرد. شورای امنیت سازمان ملل نیز تحریم هایی را که علیه ایران از سال 2006 اعمال کرده است که عموما مرتبط با برنامه هسته ای ایران هستند، ملغی اعلام خواهد کرد.

رفع تحریم ها سبب می شود تا نزدیک به یک صد میلیارد دلار از پول های بلوکه شده ایران در بانک های جهانی فورا آزاد شوند. پیش بینی می شود اگر همه چیز به خوبی پیش رود، نرخ رشد اقتصادی ایران به 8 درصد در سال برسد.

بازگشت تحریم ها چندان آسان نخواهد بود برای این که روسیه و چین تهدید کرده اند در صورتی که به دلیل مشاهده نشانه های از عدم پایبندی ایران به تعهداتش جامعه جهانی بخواهد تحریم ها را مجددا اعمال کنند، از حق وتوی خود استفاده خواهند کرد.

رفع تحریم ها همچنین این فرصت را به ایالات متحده می دهد که بعد از توافق نهایی بر حجم تجارت خود با ایران به ویژه در بخش مواد غذایی، دارو و بهداشت بیفزاید. البته بعید است که عقد قراردادهای بزرگ با ایران در زمینه های انرژی، صنعت هوایی، تکنولوژی و خودروسازی به سرعت بسته شوند چرا که عقد این قراردادها نیاز به رفع تحریم های ایران از سوی کنگره امریکا دارد. در عین حال انتظار می رود شرکت های اروپایی زودتر از شرکت های امریکایی در این زمینه وارد عمل شوند و این مساله می تواند بسیاری از فرصت ها را از شرکت های امریکایی بگیرد.

بازار جهانی نفت انتظار دارد در صورت رفع تحریم ها طی شش ماه روزانه بین 200 هزار تا 600 هزار بشکه بر تولید نفت ایران افزوده شود. با این حال انتظار نمی رود تا قبل از نیمه دوم 2016 رفع کامل تحریم ها در بخش انرژی صورت بگیرد برای همین ایران نمی تواند زودتر از آن به فکر سرمایه گذاری شرکت های نفتی برای بازسازی چاه های نفت خود باشد.

فرصت های پیش روی ایران بعد از توافق هسته ای و لغو تحریم ها

پایگاه خبری - تحلیلی عصر ایلام روز سه شنبه 10 آذر در یادداشتی به قلم زهرا صالحی دانشجویی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی تحت عنوان فرصت های پیش روی ایران بعد از توافق هسته ای و لغو تحریم ها به موضوع توافق هسته ایی 23 تیر ماه امسال کشورمان با 1 + 5 پرداخته و فرصت های پیش روی ایران بعد از توافق هسته­ای و لغو تحریم­ها را مورد بررسی قرار داده است.

در این یادداشت آمده است: بعد از دستیابی به توافق هسته ­ای در وین در ٢٣ تیرماه سال ١٣٩٤، نزاعی که بیش از یک دهه، موجب تحریم و بلوکه کردن توسعه همکاری و روابط سیاسی، اقتصادی ایران با دولت های غربی و غیر غربی شده بود، به پایان رسید.
در اثر تحریم­های سخت بانکی، مالی، بیمه ای و انرژی، شرایط سختی بر کشورمان تحمیل شده بود و در اثر این تحریم­ها، ضررهای مالی زیادی، ناعادلانه بر جمهوری اسلامی ایران تحمیل شد در حالیکه ایران طبق معاهده منع اشاعه سلاح های هسته­ای، از حق برخورداری و استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای برخوردار بود.
طبق روند توافق شده، آژانس بین المللی انرژی هسته­ای باید در ١٥ دسامبر ٢٠١٥ پرونده موضوعات مربوط به گذشته و حال پرونده هسته­ای را خاتمه یافته اعلام کند و آمانو در این تاریخ گزارش خود را ارائه و شورای حکام آژانس نیز با قطعنامه­ای در همان تاریخ ١٥ دسامبر(٢٤ آذر)، موضوع پی ام دی( یا ابعاد نظامی احتمالی) را خاتمه یافته تلقی نماید. مرحله ای مهم که گامی اساسی در مسیر اجرای توافق وین خواهد بود.
با این مقدمه کوتاه، این یادداشت نگاهی بر فرصت­های پیش روی کشورمان در دوران پسا تحریم و پسا توافق دارد. فرصت­های پیش رو را می­توان عمدتا در سه بخش اقتصادی، سیاسی و نظامی تقسیم بندی کرد:

الف - فرصت اقتصادی:
١- مهمترین و آشکارترین فرصت پیش روی جمهوری اسلامی ایران در دوران پسا تحریم­ها، فرصت­های اقتصادی است. با رفع تحریم­ها، امکان نقل و انتقالات مالی از طریق شبکه­های بانکی فراهم شده و این مهم­ترین و موثرترین اثر لغو تحریم­ها است که هزینه­های اضافی و روش­های غیر مستقیم فساد آور را از سیستم مالی و بانکی کشور حذف خواهد نمود و از طرفی شرکاء و طرف­های جدید با شرایط قراردادی جدیدی را در اختیار ایران قرار خواهد داد.
٢- با توجه به شناسایی و آشکار شدن نقاط ضعف کشور در بخش­های مختلف اقتصادی در دوران تحریم، لغو تحریم­ها امکان بهره برداری موثرتر، کارآتر و دقیق­تر از فرصت­های اقتصادی جدید را فراهم و مانع از تکرار یا کاهش تکرار آسیب پذیری در شرایط مشابه در آینده خواهد شد.
٣- خروج شرکت­های مختلف غربی از ایران در دوران تحریم و جایگزینی آن ظرفیت­ها با توانایی­های بومی (هر چند دارای کیفیت پایین) و یا شرکت­های رقیب آسیایی، قدرت مانور و استغناء بیشتری را در مذاکرات دوران پسا تحریم با شرکت­های غربی فراهم نموده که امکان امتیاز گیری بیشتر یا تنظیم قراردادهای دوجانبه بهتر را فراهم نموده است.
٤- شرکت­های داخلی دولتی و خصوصی، با استفاده از تجربه دوران تحریم، شناخت بهتری از بازارهای منطقه­ای و بین­المللی و شرکاء مختلف و میزان اعتماد یا عدم اعتماد به آنها پیدا نموده­اند که قطعاً در مذاکرات و انعقاد قراردادها در دوران پسا تحریم مفید خواهد بود.
٥- در دوران پسا تحریم امکان توسعه روابط اقتصادی با کشورهای مختلف بویژه کشورهای غربی مجدداً فراهم شده است و توسعه اقتصادی در روابط، طبق تئوری و مدل کارکردگرایی می­تواند عاملی مهم در توسعه روابط سیاسی با این کشورها نیز باشد.
٦- ورود کشورهای پیشرفته و دارای تجربه در بخش­های مختلف صنعت هسته­ای کشورها در راستای تغییر کارکرد نیروگاه اراک و یا در بخش­های دیگر و از طرفی تداوم برنامه هسته­ای بدور از فضای تنش­آلود و تهدید، میتواند ظرفیت­های اقتصادی جدیدی در این عرصه را برای کشور به همراه داشته باشد.

ب- فرصت های سیاسی:
١- با حل پرونده هسته­ای، مشکل موجود در عادی شدن روابط ایران با کشورهای غربی و غیرغربی برطرف شده و امکان توسعه روابط سیاسی فراهم گشته است.
٢- توافق هسته­ای، امکان و زمینه را برای حل سایر مسائل و بحران­هایی که نیاز به حضور ایران دارد را فراهم کرده است. این واقعیت، خیلی سریع در یافتن راه حل برای بحران سوریه خود را نشان داد و در آینده در حل سایر بحران­ها نیز موثر خواهد بود.
٣- گرچه توافق هسته­ای در کوتاه مدت موجب نگرانی برخی کشورهای عربی و بازیگران منطقه خاورمیانه شده و تنش در روابط ایران و آنها همچنان ادامه دارد ولی در میان مدت و دراز مدت، مسیر روابط به سمت کاهش بحران و ارتقاء و توسعه روابط خواهد رفت.
٤- توافق هسته­ای موجب ارتقاء نقش فعال و کنشگرانه جمهوری اسلامی ایران در سازمان­های مختلف منطقه­ای و بین­المللی خواهد شد.
٥- موفقیت به حفظ انرژی صلح آمیز هسته­ای و حل بحران هسته­ای همراه با حفظ چرخه بهره برداری صلح آمیز از این انرژی به اقرار دوست و دشمن یک موفقیت سیاسی و دیپلماتیک برای جمهوری اسلامی ایران بوده است.

ج- فرصت­های نظامی
١- با توجه به استثنا نمودن توانایی­های موشکی جمهوری اسلامی ایران از بحث نظارت و کنترل، پیشرفت­های کشورمان در عرصه موشکی نه تنها متوقف نخواهد شد بلکه با شدت بیشتر ادامه خواهد یافت که موجب فراهم نمودن فرصت­های جدید نظامی برای کشور خواهد بود.
٢- حفظ فناوری هسته ­ای صلح آمیز هسته­ای و تداوم روند توسعه و تقویت آن، با توجه به نقش و تأثیر این فناوری در سایر ابعاد نظامی متعارف، موجب رشد و توسعه توان نظامی متعارف ایران در بخش­های مختلف خواهد شد.
٣- توانایی جمهوری اسلامی ایران به حل بحران هسته­ای از طریق صلح آمیز و حفظ تمامی دستاوردهای خود در این حوزه، بدون تغییر شعارها و اهداف سیاست خارجی و روابط بین المللی خود، نه تنها از قدرت و پرستیژ کشورمان نکاسته بلکه موجب ارتقاء و افزایش آن و بویژه نوعی بازدارندگی برای جمهوری اسلامی ایران در برابر تهدیدهای خارجی شده و خواهد شد.
٤- توافق هسته­ ای، موجب تثبیت بیشتر کشور و تقویت امنیت و ثبات اجتماعی و سیاسی گشته و از این طریق نیز فرصت­های نظامی و امنیتی جدیدی را عاید کشور نموده است خنثی شدن پروژه­های ایران هراسی و امنیتی سازی جمهوری اسلامی ایران موجب فراغت خاطر بیشتر و امکان تقویت بخش­های دیگر نظامی مورد نیاز خواهد گشت.
امید است که این یادداشت کوتاه، توانسته باشد بخشی از فرصت­های پیش رو بعد از توافق هسته­ای را بیان کرده باشد. قطعا در دوران پسا تحریم، چالش های جدیدی نیز ایجاد شده که در آینده مورد بحث قرار خواهد گرفت.
منبع : پایگاه خبری - تحصیلی عصر ایلام